نقش مطالعات پايه منابع آب در مديريت سيلاب

درحال مشاهده: نقش مطالعات پايه منابع آب در مديريت سيلاب

ادعونی اهدای خون

نقش مطالعات پايه منابع آب در مديريت سيلاب

۱۳۹۰/۰۶/۲۴

7:51

امیرحسین ستوده بیدختی

همه ما هر ساله شاهد وقوع پدیده هایی از قبیل بارندگی های شدید سیل آسا ، سیلابهای مخرب و ویرانگر ،طوفانهای مهیب و خشکسالی هایی در گوشه و کنار کشور هستيم. دانستن توزیع زمانی و مکانی و مقدار ، شدت ومدت وقوع چنین پدیده هایی از جمله نیازهای اساسی جهت طرح های عمرانی ، برنامه ریزی و پیش آگاهی و مقابله در برابر چنین وقایعی در زمان حال و یا آینده است. امروزه با گسترش علم ودانش و پیدایش علوم نوین هواشناسی و مهندسی ، بسیاری از پدیده های فوق قابل اندازه گیری و پیش بینی هستند که از طریق برنامه ریزی و تهیه و تولید آمار و اطلاعات مختلف از وقوع پدیده های بارش ، دما ، باد، دبی و... میسر مي شود. بدین صورت که با اندازه گیری پدیده های مختلف هواشناسی به طور پیوسته در طول سالهای مختلف از طریق احداث ایستگاه های هواشناسی و هیدرومتری و با کمک گرفتن از علوم مختلف آمار و مهندسی ، نظم موجود در بین پدیده ها ی مختلف را کشف نموده و از این روند های به دست آمده در جهت پیش بینی های آتی پدیده ها استفاده می شود . در اين نوشتار كه با تلاش مهندس مصطفوي ، مدير دفتر مطالعات پايه منابع آب شركت آب منطقه اي گلستان به رشته تحرير در آمده است اطلاعاتي در اين زمينه ارائه خواهد شد.

متن : امروزه با گسترش علم ودانش و پیدایش علوم نوین هواشناسی و مهندسی ، بسیاری از پدیده های طبيعي قابل اندازه گیری و پیش بینی هستند که از طریق برنامه ریزی و تهیه و تولید آمار و اطلاعات مختلف از وقوع پدیده های بارش ، دما ، باد، دبی و... میسر مي شود. بدین صورت که با اندازه گیری پدیده های مختلف هواشناسی به طور پیوسته در طول سالهای مختلف از طریق احداث ایستگاه های هواشناسی و هیدرومتری و با کمک گرفتن از علوم مختلف آمار و مهندسی ، نظم موجود در بین پدیده ها ی مختلف را کشف نموده و از این روند های به دست آمده در جهت پیش بینی های آتی پدیده ها استفاده می شود . در این راستا گروه مطالعات آب هاي سطحي دفتر مطالعات پايه شركت آب منطقه اي گلستان با تكميل و تجهيز و مديريت 29 ايستگاه تبخير سنجي ، 64 ايستگاه آب سنجي ، 52 ايستگاه باران سنجي معمولي و ثبات( باران نگار ) و 5 ايستگاه برف سنجي ، آمار و اطلاعات منابع آب سطحي حوضه هاي آبريز استان گلستان را ثبت ، پايش و تحليل مي نمايد . محاسبات و تحليل هاي آماري منابع آب سطحي نيز در محيط نرم افزارهاي مختلفي از جمله نرم افزار " تبخير سنجي و باران سنجي "cep ، نرم افزار تهيه منحني دبي – اشل StaDis ، بانك اطلاعاتي DataEase ، نرم افزارهاي شبكه اطلاعات جغرافيايي GIS و سنجش از دور RS ، نرم افزارهاي استخراج آمار تجهيزات الكترونيكي مانند Wbedien32 ، MeteoWare و Hydras3 انجام مي شود . 1- ايستگاه هاي باران سنجي ( Rain gauge Station ) اين ايستگاه ها با هدف سنجش ميزان بارندگي تاسيس مي شوند و بر حسب دوره و زمان اندازه گيري به سه نوع زير تقسيم مي شوند . 1-1- ايستگاه باران سنجي معمولي( Normal Rain gauge Station=Ordinary ) در اين ايستگاه ها فقط يك دستگاه باران سنج معمولي با هدف تعيين ميزان بارندگي روزانه نصب مي شود و توسط ديده بانهاي محلي ( متصدي ايستگاه ) دو نوبت در روز در ساعتهاي 6:30 و 18:30 اندازه گيري مي شود. 1-2- ايستگاه باران سنجي ثبات( Recording Rain gauge Station ) هدف اصلي از تاسيس اين ايستگاه ها تعيين شدت بارندگي است و به منظور كنترل آمار ثبت شده معمولا يك دستگاه باران سنج معمولي نيز كنار ان نصب مي گردد. باران سنج هاي ثبات داراي دو نوع كلي مكانيكي و الكترونيكي مي باشند 1-3- ايستگاه باران سنجي ذخيره اي(Storage Rain gauge Station=Totalizer ) اين باران سنج ها با هدف تعيين ميزان بارندگي در ارتفاعات و محل هايي كه امكان دسترسي روزانه به آن نيست ، نصب مي شوند و در آنها منحصرا ميزان نزولات جوي به صورت تجمعي اندازه گيري مي شود و بر حسب اهميت و تسهيلات موجود ، يك يا دو بار در سال در محل پر و خالي ( شارژ و دشارژ ) شده و بدين ترتيب ميزان بارندگي تعيين مي گردد. 2- ايستگاه هاي تبخير سنجي اين ايستگاهها در واقع نوعي از ايستگاه هاي كليماتولوژي بوده كه با هدف اندازه گيري عوامل هواشناسي موثر در مطالعات و بيلان منابع آب توسط وزارت نيرو تاسيس شده و مجهز به تشت تبخير مي باشند و با توجه به تجهيزات موجود در آنها و ابعاد ايستگاه به دو دسته درجه 1 و 2 طبقه بندي مي شوند . ايستگاه هاي درجه يك داراي ابعاد 15* 15 متر بوده و در انها تجهيزات تشت تبخير ، باران سنج معمولي ، بادسنج مكانيكي ، دماسنج هاي ماگزيمم و مينيمم ، دماسنج هاي تر و خشك ، باران سنج ثبات ( باران نگار ) ، دما نگار ، رطبت نگار و بادنگار نصب مي شود . همچنين براي مطالعات خاص ممكن است دستگاههاي تشعشع نگار ، آفتاب نگار ، فشار نگار ، تبخير نگار ، دماسنج هاي خاك ، سكو و اشل اندازه گيري برف و همچنين در حوضه هاي معرف، ليسيمتر نيز در اين ايستگاهها نصب گردد. ايستگاههاي درجه دو داراي ابعاد 10* 10 متر بوده و تجهيزات آنها ، تشت تبخير ، باران سنج معمولي ، بادسنج مكانيكي ، دماسنج هاي ماگزيمم و مينيمم و دماسنج هاي تر و خشك مي باشد 3- ايستگاه هاي برف سنجي ( Snow gauge Station ) اين ايستگاه ها با هدف تعيين ذخيره آبي ناشي از برف ، تاسيس مي شوند . تجهيزات مستقر در اين ايستگاه ها در حال حاضر فقط اشل برف سنجي است و در آينده با دستگاه هاي الكترونيكي تجهيز خواهند شد . گروه هاي اندازه گيري با تجهيزات لازم از جمله استوانه برف سنجي نسبت به اندازه گيري ارتفاع برف ، آب معادل و چگالي برف در محل ايستگاه اقدام مي كنند. 4- ايستگاه هاي هيدرومتري ( Stream gauging Station ) ايستگاه هاي آب سنجي و يا هيدرومتري به منظور بررسي حجم آبدهي رودخانه ها ، تعيين رسوب معلق و رسوب بستر و كيفيت فيزيكي و شيميايي آب تاسيس مي شوند . اين ايستگاه ها با توجه به تجهيزات موجود در آنها به 4 گروه تقسيم مي شوند . در ايستگاههاي درجه يك ، اشل ، ليمنيگراف و پل تلفريك يا ساختماني براي اندازه گيري سيلاب وجود دارد . در ايستگاه هاي درجه دو، اشل و پل تلفريك يا ساختماني و در ايستگاه هاي درجه سه ، اشل و ليمنيگراف و در ايستگاه هاي درجه چهار تنها اشل وجود دارد . اشل در واقع يك خط كش است كه از جنس آهن و يا چوب ساخته مي شود و در پس از رنگ آميزي ، سانتيمتر به سانتيمتر مدرج مي شود .بسته به وضعيت رودخانه ممكن است از اشل عمودي و يا اشل هاي پلكاني استفاده شود . قرائت اشل توسط متصديان ايستگاه هاي هيدرومتري روزي 2 بار انجام مي شود و اندازه گيري دبي رودخانه ها نيز توسط تكنسين هاي آب سطحي به طور مرتب و حداقل دو بار در ماه صورت مي گيرد . همزمان با اندازه گيري دبي ، نمونه برداري رسوب و كيفيت شيميايي آب نيز انجام مي شود. در مواقع سيلابي دفعات اندازه گيري دبي بيشتر مي گردد . پس از پايان يافتن سال آبي ، منحني دبي – اشل براي هر ايستگاه تهيه شده و دبي متوسط روزانه ، دبي حداكثر سيلابي و ساير اطلاعات مربوط به آبدهي ايستگاه تهيه مي گردد. براي ثبت پيوسته تغييرات سطح آب از دستگاه ثبات ليمنوگراف استفاده مي گردد كه داراي شناور ، وزنه تعادل و استوانه ثبات مي باشند . ليمنوگراف ها معمولا داراي دو نوع مكانيكي و الكترونيكي مي باشند. ليمنوگراف هاي الكترونيكي داراي ديتالاگر بوده و با توجه به تنظيمات زماني مربوطه ، تغييرات سطح آب را به طور پيوسته ثبت مي نمايند و قابليت اتصال به شبكه مخابراتي و انتقال ديتا از طريق تلفن ثابت ، تلفن همراه و ماهواره را دارند . اندازه گيري سرعت جريان رودخانه با استفاده از دستگاه مولينه انجام مي شود . در مواقع سيلابي ، دستگاه مولينه با استفاده از جرثقيل از روي پل تلفريك و يا ساختماني به درون رودخانه انتقال مي يابد . نمونه برداري بار معلق با استفاده از نمونه بردار مخصوص و اندازه گيري بار كف نيز با استفاده از دستگاه نمونه بردار هلي – اسميت انجام مي شود.

پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

موضوعات مرتبط: آب و آلودگی آب و آبیاری و منابع آب,حفاری

برچسب‌ها: سيلاب , تأمین منابع آب , منابع آب , آب

ادامه مطلب

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

درحال مشاهده: نقش مطالعات پايه منابع آب در مديريت سيلاب

نقش مطالعات پايه منابع آب در مديريت سيلاب

لیست مطالب

آرشیو موضوعی

برچسب ها

صفحات مهم

لینک دوستان

پیوندها

نویسندگان

آخرین مطالب

آرشیو